Aλήθεια, τι να προσθέσει κανείς για τούτο το υπέροχο πόνη- μα του Κέντρου Προσφυγικού Ελληνισμού της καθ’ ημάς Μητροπόλεως; Όταν μάλιστα ιστοριογραφείται η ζωή, η δράση, οι παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα, υπέροχες ιστορίες του λαού γύρω από το πρόσωπο του «Πολύφωτου Αστέρα, ώσπερ ήλιον λάμποντα», του «Πρωταθλητάρχη και πρωτοστράτηγου, μέγα ταξιάρχη της πίστεως», του «Υπέρμαχου της πίστεως, αήττητου μάρτυρα, νικητή θεόστεπτου», του «Περιφρουρούντα τον εν θαλάσση πλέοντα, «τον εν οδώ βαδίζοντα και τον εν νυκτί κοιμώμενον», του οποίου το «θαυμάσιον αυτού όνομα εν πάση τη γη άδεται»…
Μια ατελείωτη σειρά προσωνυμίων, δείγματα της ανείπωτης αγάπης και του σεβασμού προς το πρόσωπό του από τους ευσεβείς
σε ολάκερη την Οικουμένη… που σε αυτόν έβλεπαν τον φύλακα άγγελο προστάτη τους…

Ως των αιχμαλώτων ελευθερωτή και των πτωχών υπερασπιστή,ασθενούντων ιατρό, βασιλέων υπέρμαχο…
Επόμενο, η φήμη για τα αναρίθμητα ανά τους αιώνες και εξαίσια θαύματά του να εξαπλωθεί και δίκαια να τιμάται ως ένας των λαο-
φιλέστερων αγίων αλλά και ως:
Γεώργιος, «Ο πολύτιμος μαργαρίτης », «Ο αριστεύς ο θείος», «Ο λέων ο ένδοξος»…
Γεώργιος, «Ο αστήρ ο πολύφωτος», «Του Χριστού οπλίτης», «Της ουρανίου στρατιάς ο συνόμιλος», «Ο μεγάλαθλος», «Ο
πολύαθλος», «Ο πολυνίκης στρατιώτης του Κυρίου»…

Γεώργιος, «Ο ταχύς εις βοήθειαν, προστάτης φτωχών και αδυνάτων», και «Πολύς εις τα θαύματα», «Ο γλυκύς στους
ευλαβείς χριστιανούς, τροπαιοφόρος μαχητής κατά του κακού».
Αδελφοί μου!
«Τιµή µάρτυρος, µίµησις µάρτυρος», κατά τον ιερό Χρυσόστομο.Καλούμαστε λοιπόν στην κατά δύναμη μίμηση των αρετών του: της
ζωντανής Πίστης και γεμάτης αγάπης προς τον Κύριο, της στερεής Ομολογίας της Πίστης μας, του αγώνα να ζούμε μέσα στη ζωή της
Εκκλησίας μας μετέχοντας στα αγιαστικά Μυστήρια, καλλιεργώντας την ταπείνωση κατά το παράδειγμα Εκείνου…

Χαίρε, Γεώργιε, Καππαδοκών το άνθος το εύοσμον!
Χαίρε, Γεώργιε, ευσεβείας ο στύλος ο άσειστος!
Χαίρε Γεώργιε, εκκλησίας ο λύχνος ο άσβεστος!

Μετ’ ευχών και αγάπης Χριστού
Ο Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας

Στο πόνημα αυτό περιλαμβάνονται οι πληροφορίες που αντλήσα με για τα ιδιαίτερα της περιοχής, στον αέναο κύκλο του χρόνου: τη λαϊκή λατρεία, τις πρακτικές, τα ήθη και έθιμα, τις μικρές και μεγάλες γιορτές, τις δοξασίες, αλλά και τις αντιλήψεις για πολλά και διά­
φορα. Ένας υπέροχος θησαυρός που έκανε τους κατοίκους της Καππαδοκίας να νιώθουν και να δηλώνουν με μεγάλη υπερηφάνεια την καταγωγή,αλλά και τις ιδιαιτερότητες της ράτσας τους.Τύχη αγαθή, οι πληροφορητές1 μας γεννήθηκαν, έζησαν και ανδρώ­θηκαν εκεί και τότε, άρα είναι αξιόπιστοι, μιας και έζησαν όλα τα δρώμενα και συμμετείχαν σε τούτα τα παιχνίδια της ζωής. Συνεπώς είναι αυθεντι­κοί καταγραφείς των γεγονότων και των πρακτικών, που ορισμένα είναι κοινά με άλλες κοινότητες, πρωτόγνωρα όμως για όλους εμάς, μιας και εφαρμόζονταν σχεδόν μόνο εκεί. 

Εκπληκτικές έρευνες στις οποίες καταγράφονται μετά πολλών
στοιχείων τα ιερά των Καππαδοκών, ναοί, βραχοεκκλησιές, αγιά-
σματα του χώρου, από την αρχαία εποχή. Πάντως και σε κάθε περί-
πτωση όλα αυτά είναι χαρακτηριστικά του πνεύματος της εποχής. Βεβαίως και το επισημαίνουμε αυτό: από τα μέσα περίπου του
19ου αιώνα έως και τις αρχές του 20ού αρκετοί διανοούμενοι, περιηγη-
τές του χώρου από την Ευρώπη αλλά και αλλαχού, κυνηγοί ανέγγι-
χτων θησαυρών γνώσης, περιδιάβηκαν τους χώρους της ευρύτερης
περιοχής, θαύμασαν τις δημιουργίες, τις κατέγραψαν, τις μελέτησαν
και τις δημοσιοποίησαν παντού… σε έναν κόσμο που έβλεπε και μά-
θαινε για κάποια θαυμαστή μυθική περιοχή… αυτή της καθ’ ημάς
Ανατολής… Φυσικά και στο σήμερα, στο τώρα, ο επισκέπτης του χώρου απορεί
και θαυμάζει… αδυνατεί να συλλάβει το μέγεθος αυτών που ακούει…
μένει ενεός από αυτά που βλέπει, τις εξηγήσεις – πληροφορίες των
ειδικών για το τι ακριβώς «έκαναν οι παλιοί»… Για όλα αυτά τα υπέ-
ροχα δημιουργήματα των δικών μας ανθρώπων, που μας κληροδό-
τησαν… μνημεία αέναης παγκόσμιας πολιτιστικής παρακαταθήκης,
μεταξύ των οποίων και αυτό της Çanlı Kilise.

Εκπληκτικές έρευνες στις οποίες καταγράφονται μετά πολλών
στοιχείων τα ιερά των Καππαδοκών, ναοί, βραχοεκκλησιές, αγιά-
σματα του χώρου, από την αρχαία εποχή. Πάντως και σε κάθε περί-
πτωση όλα αυτά είναι χαρακτηριστικά του πνεύματος της εποχής. Βεβαίως και το επισημαίνουμε αυτό: από τα μέσα περίπου του
19ου αιώνα έως και τις αρχές του 20ού αρκετοί διανοούμενοι, περιηγη-
τές του χώρου από την Ευρώπη αλλά και αλλαχού, κυνηγοί ανέγγι-
χτων θησαυρών γνώσης, περιδιάβηκαν τους χώρους της ευρύτερης
περιοχής, θαύμασαν τις δημιουργίες, τις κατέγραψαν, τις μελέτησαν
και τις δημοσιοποίησαν παντού… σε έναν κόσμο που έβλεπε και μά-
θαινε για κάποια θαυμαστή μυθική περιοχή… αυτή της καθ’ ημάς
Ανατολής… Φυσικά και στο σήμερα, στο τώρα, ο επισκέπτης του χώρου απορεί
και θαυμάζει… αδυνατεί να συλλάβει το μέγεθος αυτών που ακούει…
μένει ενεός από αυτά που βλέπει, τις εξηγήσεις – πληροφορίες των
ειδικών για το τι ακριβώς «έκαναν οι παλιοί»… Για όλα αυτά τα υπέ-
ροχα δημιουργήματα των δικών μας ανθρώπων, που μας κληροδό-
τησαν… μνημεία αέναης παγκόσμιας πολιτιστικής παρακαταθήκης,
μεταξύ των οποίων και αυτό της Çanlı Kilise.

Η  γη της Καππαδοκίας δεν γέννησε μόνο ένα λαμπρό πολιτισμό και δεν μας κληροδότησε απλά μια υπέροχη παράδοση. Ήταν αυτή που έδωσε δυναμικό παρόν στο προσκλητήριο της εκκλησίας του Χριστού, με μυριάδες μάρτυρες και αγίους, ιδεώδη ησυχαστήρια για ασκητές και αναχωρητές, μα και καταπληκτικές εκκλησιές και βραχοεκκλησιές.Ταξιδιώτες της μνήμης εμείς, συνεχίζουμε το μεγάλο οδοιπορικό κρατώντας ζωντανά στην καρδιά μας τα αγιοκέρια της πίστης μας, που στέκουν ολόρθα,ίσαμε τώρα… ακοίμητοι φρουροί ενός ενδόξου παρελθόντος… Συνεχίζουμε τον δρόμο τον καλό, περιδιαβαίνοντας τα μονοπάτια της μνήμης, απολαμβάνοντας
την ευωδιά της νοσταλγίας… Ιχνηλατούμε με πίστη περισσή τα προγονικά χνάρια, αναδεικνύουμε το χθες, φωτίζουμε το μεγαλείο…
Τύχη αγαθή περπάτησα πολλές φορές τα χώματά της. Ένιωσα τη γλυκιά αύρα της, άκουσα τους ανέμους να ψιθυρίζουν, συλλειτούργησα με τους αδελφούς μου στις απέριττες βραχοεκκλησιές, ένα μικρό κεράκι στη μνήμη εκείνων…κάπου τρεις χιλιάδες χρόνια ιστορία με κάθε λιθαράκι να έχει χαραγμένο κάτι
το ελληνικό.
Αδελφοί μου!
Είμαι υπερήφανος, γιατί εμείς εδώ στις δυτικές συνοικίες που αξιώθηκα να διακονώ το λαό του Θεού, αντιστεκόμαστε ακόμα σ’ όλα αυτά, που με τη λεοντή της προόδου μάς οδηγούν στην εθνική και θρησκευτική αμνησία, γιατί… μα γιατί βαθιά πιστεύουμε πως:
η ράτσα μας είναι το μεγάλο σώμα,το περασμένο, το τωρινό, το μελλούμενο…εγώ, εσύ, αυτός,μια λιγοστή έκφραση του χρόνου.

Μετ’ ευχών και αγάπης Χριστού,

Ο Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας

 Το χωριό μας…
Μια πρώτη εικόνα

Το καλύτερο από τα χωριά της πεδιάδος του Μπουτάκ οβά, κατά τους πληροφορητές, ήταν… η Τροχός, το δικό τους χωριό. Στο κέντρο πε ρίπου του κάμπου, ανάμεσα σε μια πληθώρα χριστιανικών και μου- –
σουλμανικών κοινοτήτων, ζούσανε όμορφα, ειρηνικά, έτσι λέγανε, μόνοι τους,
χωρίς τους άλλους, κανέναν στο κεφάλι τους. Με όλα τους τα καλά! Κλίμα
άριστο, δεν γνώριζαν τί σημαίνει γιατρός, καλές παραγωγές, ησυχία.
Και ήταν ένα όμορφο, μικρό, χωριό, έτσι τουλάχιστον λέγανε και πάλι, γιατί
οι περισσότεροι γεννήθηκαν και ζήσανε εκεί, φύγανε μεγάλοι, τότε, στη μεγά-
λη καταστροφή.
Ένας κεντρικός αμαξιτός δρόμος στρωμένος με πέτρα, σημαντική αρτη-
ρία που ένωνε βορρά με το νότο, το διέσχιζε από το ένα άκρο ίσαμε το άλλο,
δημιουργώντας μαζί με τα δέντρα, που ήταν φυτεμένα δεξιά-αριστερά, μια
όμορφη εικόνα… Στο βάθος της ανατολικής πλευράς, στην άκρη του Τσινή μα-
χαλά, ο Άγιος Γιώργης, η παλιά τους εκκλησιά και λίγο παραπέρα η Ορφανή…
Κοντά της το σχολείο, το μόνο εξ ολοκλήρου με πέτρα, ένα από τα ωραιό-
τερα κτήρια και γύρω-γύρω, οι μαχαλάδες. Από του Καρατζεχεντέμ ίσαμε του
Χατζή Ραφαήλ και από του Κότουνου μέχρι την Καρακίζας και το Κεμικώνια,
μέρος που τοπλάνταναν οι κυράδες για το καθημερινό χελεσέ1 αγναντεύο-
ντας τα τουρκόφωνα Λίμνα.
Σοκάκια ελικοειδή το διαπερνούσαν, δίδοντας πρόσβαση σε ανθρώπους
και ζωντανά, σπίτια μικρά, μεγάλα, πάντοτε καθαρά, πράσινα πράσινα, όμορ-
φα την άνοιξη από τους λαχανόκηπους, μονώροφα όλα εκτός του Γιογούdα
Σάββα που ήταν διώροφο, με πέτρα και μαλαχτάδες καμωμένα, με καθένα να
’χει πλεβρό (πηγάδι) και το δικό του αλώνι.
Κι έβλεπε κανείς κόσμο, πολύ κόσμο, να έχει πάντοτε κόσμο.
Εμπόρους, ταξιδιώτες, υπαλλήλους, γιολτζήδες, αγωγιάτες-μεταφορείς αγα-
θών… να σταματούν, να ξαποστάσουν, μια ανάσα να πάρουν στο χάνι, τις
δουλειές τους να τελειώσουν στους νερόμυλους, τον πιστικό να μαζεύει τα
ζωντανά για τα λιβάδια στα Παπλωμαγιώτικα… τα παιδιά με τις σφεντόνες να
παίζουν στα λακκιά, στον ξεροπόταμο τ’ Αντραβασίτκον το νερόν, τις φωνές
των μανάδων, όπως όλες οι μανάδες του κόσμου, για προσοχή…

Η γη της Καππαδοκίας δεν γέννησε μόνο ένα λαμπρό πολιτισμό και δεν μας κληροδότησε απλά μια υπέροχη παράδοση. Ήταν αυτή που έδωσε δυναμικό παρόν στο προσκλητήριο της εκκλησίας του Χριστού, με μυριάδες μάρτυρες και αγίους, ιδεώδη ησυχαστήρια για ασκητές και αναχωρητές, μα και καταπληκτικές εκκλησιές και βράχο εκκλησιές.
Ταξιδιώτες της μνήμης εμείς συνεχίζουμε το μεγάλο οδοιπορικό κρατώντας ζωντανά στην καρδιά μας τα αγιοκέρια της πίστης μας, που στέκουν ολόρθα, ίσαμε τώρα… ακοίμητοι φρουροί ενός ενδόξου παρελθόντος… Συνεχίζουμε τον δρόμο τον καλό, περιδιαβαίνοντας τα μονοπάτια της μνήμης, απολαμβάνοντας την ευωδιά της νοσταλγίας… Ιχνηλατούμε με πίστη περισσή τα προγονικά χνάρια, αναδεικνύουμε το χθες, φωτίζουμε το μεγαλείο…
Τύχη αγαθή, περπάτησα πολλές φορές τα χώματά της. Ένιωσα τη γλυκιά αύρα της, άκουσα τους ανέμους να ψιθυρίζουν, συλλειτούργησα με τους αδελφούς μου στις απέριττες βραχοεκκλησιές, ένα μικρό κεράκι στη μνήμη εκείνων… κάπου τρεις χιλιάδες χρόνια ιστορία με κάθε λιθαράκι να έχει χαραγμένο κάτι το ελληνικό.
Αδελφοί μου!
Είμαι υπερήφανος, γιατί εμείς εδώ στις δυτικές συνοικίες που αξιώθηκα να διακονώ το λαού του Θεού, αντιστεκόμαστε ακόμα σ’ όλα αυτά,που με τη λεοντή της προόδου μάς οδηγούν στην εθνική και θρησκευτική αμνησία γιατί… μα γιατί βαθιά πιστεύουμε πως:
η ράτσα μας είναι το μεγάλο σώμα,
το περασμένο, το τωρινό, το μελλούμενο…
εγώ, εσύ, αυτός,
μια λιγοστή έκφραση του χρόνου…

Μετ’ ευχών και αγάπης Χριστού
Ο Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας

Η καταγραφή, η μελέτη και η προβολή των ιστορικών τεκμηρίων της καθ’ ημάς Ανατολής είναι επίκαιρη, αλλά ταυτόχρονα βιοτική ανά γκη για εμάς τους Μικρασιάτες. Στο πλαίσιο αυτό το Εκπαιδευτικό και Πολιτιστικό Ίδρυμα της Ιεράς μας Μητροπόλεως συνεχίζει την παράδοση χρόνων. Με πίστη και ενθουσιασμό, συστηματική και επίπονη έρευνα, συλλέγει, επεξεργάζεται, διασώζει και μεταλαμπαδεύει τη γνώση, προφορικές και γραπτές παραδόσεις αιώνων, απομεινάρια ενός ολόκληρου κόσμου που, φευ, φανίσθηκε…
Γλώσσα, πίστη, τραγούδια, μουχαμπέτια, αναμνήσεις συγκινητικές, χλωμό αντιφέγγισμα, τρεμοσβήνουσες αναλαμπές ενός μεγάλου πολιτισμού…πολύτιμες παρακαταθήκες, ασφαλιστικές δικλείδες απέναντι στα σύγχρονα αδιέξοδα της εποχής μας… Συνεχίζει το ταξίδι στον χρόνο, σε εκείνους τους ιερούς τόπους.Με τούτη την προσπάθεια μάς παρουσιάζει κάτι το όμορφο, ζωτικής σημασίας θα έλεγα, συγκινητικό για όλους μας: το παιχνίδι εκεί και τότε.Έναν ολόκληρο κόσμο που αντικατοπτρίζει την ιστορία και τα έθιμα των ανθ­
ρώπων… αυτά που κρατούν δημιουργική συντροφιά στο παιδί, εξάπτουν τη φαντασία του μέσα στους παραμυθένιους κόσμους… το συντροφεύουν,ομορφαίνουν τις ημέρες του… Αυτά δηλαδή με τα οποία χαρήκαμε, μεγαλώσαμε και εμείς…Όλα εκείνα με τα οποία χτίζεται η αυτοπεποίθησή του, αναπτύσσονται οι κοινωνικές του δεξιότητες, η γλωσσική ανάπτυξη, τα βοηθούν να εκφράσουν και να καταλάβουν συναισθήματα όπως η χαρά, ο θυμός και ο φόβος, καθώς  και ν α ανακαλύψουν πώς τα δικά τους συναισθήματα επηρεάζουν τους άλλους.Τέλος, για όλους εμάς που προσφέρουμε τον οβολό της αγάπης μας στις εκτός των τειχών της πόλης του Αγίου Δημητρίου περιοχές, την Ιερά Μητρόπολη των προσφύγων, να δηλώσουμε ακόμα μια φορά στεντορεία τη φωνή: πως “ουκ απέσβετο το λάλον ύδωρ”.

Μετ’ ευχών και αγάπης Χριστού
Ο Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας

«Το πρώτο σου χρέος, εκτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νοιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους.
Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους.
Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο τη μεγάλη εντολή να σε περάσει».

Αγαπητά μου παιδιά!
Στην ευλογημένη γη της Καππαδοκίας, κάτω από το ζωοποιό και πανάγαθο βλέμμα του Δημιουργού, έζησε και μεγαλούργησε ένας ολόκληρος λαός που στον καμβά της μοίρας ιστόρησε έργα θαυμαστά και πολύτιμα.Απόγονοι αυτών των ανθρώπων, εμείς, παιδιά προσφύγων της καθ’ημάς Ανατολής, με σεβασμό σκύβουμε και μελετούμε τα επιτεύγματά τους,ψηλαφούμε τις πληγές της ψυχής τους, θαυμάζουμε τα έργα τους και υποκλινόμαστε στη μυστικότητα της ιστορίας, στη μαρτυρία των γεγονότων και τη μαγεία των εικόνων. Άξυλη και άνυδρη στο μεγαλύτερο μέρος της,προικισμένη από τη φύση με ένα ιδιαίτερο τοπίο, προσφέρει απέραντο πεδίο έρευνας.
Το νέο πόνημα του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού της καθ’ ημάς Μητροπόλεως, «Καππαδοκία: Eski Gümüşler manastir-Eski Gümüş, Μονή παλαιών ασημιών», παρουσιάζει με τρόπο αριστοτεχνικό ένα ανθρώπινο αποτύπωμα: μια βραχοεκκλησιά, από τις μυριάδες του χώρου, σύμβολο της αέναης πίστης των ρωμιών, την καταφυγή μα και την ελπίδα μυριάδων χριστιανών που στο διάβα του χρόνου ρίζωσαν από τα τότε σε κείνες τις κακοτράχαλες περιοχές.Με τη σειρά μας, λοιπόν, ως ελάχιστο αντίδωρο της αγάπης και του σεβασμού στους αγώνες τους, χρέος ιερό, καταθέτουμε τον οβολό της γνώσης μας για την ιστοριογράφησή του… ελπίζοντας πως βάλαμε το λιθαράκι στη γνώση την καλή, στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.
Καλή ανάγνωση

Μετ’ ευχών και αγάπης Χριστού
ο Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας

H ιδιαίτερη μας πατρίδα απέπνεε, από τα χρόνια τα παλιά, ένα άρω μα μυστηρίου… περιβαλλόταν με την αχλή μύθων και παραδόσεων, προσέφερε πάντοτε ευχάριστες εκπλήξεις… Ένας τόπος ευλογημένος στον οποίο κάτω από τον έναστρο ουρανό της ζούσαν αρμονικά αιώνες άνθρωποι με διαφορετικές κουλτούρες… θρησκείες και πολιτισμό, ζυμώνονταν στο αμόνι της καθημερινότητας, της ζωής, μαζί
και αντάμα, χριστιανοί και μουσουλμάνοι…Με τούτο το πόνημα αναδεικνύεται του λόγου το αληθές.Με τρόπο εναργή, εποπτικό, με την σφριγώδη πέννα του και με τη φλόγα της ψυχής του, ο δικός μας άνθρωπος, πολυγραφότατος συγγραφέας Κώστας Νίγδελης, αναδεικνύει ένα μοναδικό γεγονός: την ειρηνική συνύπαρξη, μοναδική θα λέγαμε στην οικουμένη και σε τέτοιο βαθμό, μουσουλμάνων και χριστιανών.
Τη δισυπόστατη εκκλησιά της Μαμασού… ένα ανεπανάληπτο παράδειγμα σεβασμού της όποιας διαφορετικότητας.

Φάνης Ισακίδης
Πρόεδρος
ΠΕΚΣ

 Η ιστορία και η παράδοση ενός τόπου είναι η περιουσία του, πολυτιμότατη παρακαταθήκη για το παρόν και το μέλλον. Το να τα γνωρίζουμε είναι απλά σαν να γνωρίζουμε την πατρογονική μας κληρονομιά. Με αυτά μπορούμε να καταλάβουμε ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και φυσικά το πού πάμε. Γι’ αυτό κάθε πληροφορία θα πρέπει να θεωρείται πολύτιμη, να διασώζεται με σχολαστική προσοχή και να μεταλαμπαδεύεται στα παιδιά μας… διότι φωτίζει και σηματοδοτεί δυναμικά τον εσωτερικό τους κόσμο, γιατί λειτουργεί ως γνώμονας και μέτρο της εθνικής μας αυτογνωσίας, ως καθρέπτης της ψυχής του λαού μας.Φυσικά, η πρόκληση της παράδοσης είναι ισχυρή για όσους έχουν επίγνωση ότι το πέρασμα του χρόνου δεν είναι απλώς φαινόμενο κυκλικό, αλλά μια διαδικασία σημαίνουσα… Επίγνωση που αναπτύσσεται κατά τεκμήριο ως αποτέλεσμα ειδικών σπουδών,πολλές φορές όμως είναι και αποτέλεσμα- τίμημα της εμπειρίας…που καταγράφεται και απομνημονεύεται.Αντικείμενο αυτού το καλαίσθητου πονήματος, που κατά τον καθομολογούμενο ορισμό κάθε έκδοσης είναι το άνοιγμα ενός νέου παραθύρου στον κόσμο της γνώσης, είναι η μελέτη μα και η καταγραφή μιας πανάρχαιας διαδικασίας, τότε, στο λυκαυγές του χρόνου, που σώζεται μέχρι των ημερών μας.
Ο Κλήδονας…
Κυρίαρχη εθιμική πρακτική, στο διάβα του χρόνου, σε όλες τις κοινότητες του μικρασιατικού χώρου, η δια της μαντικής εκπλήρωση-ικανοποίηση του από αιώνων επιθυμητού της ανθρώπινης υπάρξεως: της προβλέψεως του μέλλοντος. Ιδιαίτερα μάλιστα του γυναικείου φύλου, που, ναι μεν το «πίστευε, έβλεπε,επιδίωκε» αλλά, ταυτόχρονα, κατά το «βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόχευτος», το θεωρούσε και ως μια ικανή διέξοδο από την πλήξη της καθημερινότητας. Ταξιδιώτες της μνήμης, συνεχίζουμε το μεγάλο οδοιπορικό κρατώντας ζωντανά στην καρδιά μας τα αγιοκέρια της πίστης μας… που,με την εργώδη προσπάθεια του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού της καθ’ ημάς Μητροπόλεως, κόντρα στην κινούμενη μαγική εικόνα των χρωμάτων, η οποία επιδρά ανασταλτικά στη γνώση, υποτάσσει και μετατρέπει τον άνθρωπο σε μηχανή παραγωγής καταναλωτικών αγαθών και τον αλλοτριώνει, εμείς τα αναδεικνύουμε, τα φωτίζουμε,τα μεταφέρουμε στο σήμερα… προβάλλουμε την εθνική μας παράδοση,τον λαϊκό μας πολιτισμό.

Μετ’ ευχών και αγάπης Χριστού

Ο Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας

Όσα χρόνια κι αν πέρασαν ποτέ δεν ρίζωσα σ’ αυτόν τον τόπο. Ήμουν πάντα ξένος. Άλλωστε είχαν φροντίσει να μου το δείξουν απ’ την πρώτη στιγμή. Στην ηλικία που τα παιδιά μαθαίνουν γράμματα, εγώ έμαθα πόσο μικρός μπορεί να γίνει ο άνθρωπος. Κάποτε προσπαθούσα να ξεχάσω αυτά που με πλήγωναν, τώρα προσπαθώ να τα θυμηθώ. Κι ήταν κάτι στιγμές τα βράδια, όταν έχει τόση ησυχία, που ακούς ακόμα και τον κτύπο της καρδιάς σου, που όλα αυτά που προσπαθούσα να σβήσω ξαναζωντάνευαν σαν να είχαν γίνει χθες. Και τότε καταλάβαινα ότι κάποια πράγματα είναι πάνω από τις δυνάμεις μας. Τώρα ακούω πάλι καμιά  φορά τον κτύπο της καρδιάς μου και καταλαβαίνω ότι είμαι ζωντα- νός. Εξακολουθώ να αγαπάω, να μισώ, να φοβάμαι, να νοσταλγώ τα ίδια πράγματα. Να αγαπάω τη ζωή και τους ανθρώπους, να μισώ την αδικία, να φοβάμαι όταν ακούω να μιλούν για διακρατικές συμφωνίες και συνθήκες ειρήνης…
Όταν χάνεις κάτι που αγαπάς, προσπαθείς να αναπληρώσεις το κενό. Από τότε που έχασα την πατρίδα μου, πατρίδα μου έγινε η μνήμη. Όσα είχα αφήσει πίσω μου, εικόνες, ήχους, μυρωδιές, τα κουβαλούσα μέσα μου και δεν μπορούσε κανείς να μου τα πάρει. Ήταν σαν ένα μπουκάλι κρασί που το φυλάς σε μια σκοτεινή γωνιά του σπιτιού για μια ξεχωριστή περίσταση. Μπορεί ο ήλιος να είναι ίδιος σε κάθε γωνιά της γης, το χώμα μετά τη βροχή να έχει την ίδια μυρωδιά, ο ουρανός και η θάλασσα να έχουν παντού το ίδιο χρώμα, ο άνεμος όταν φυσά να κάνει τον ίδιο ήχο, αλλά όταν έρθει η ώρα να πάρεις τον δρόμο της προσφυγιάς θυμάσαι τον ουρανό, τη θάλασσα,τον ήλιο και το χρώμα της πατρίδος σου και καταλαβαίνεις ότι ήταν μοναδικά, γιατί ήταν δικά σου…». 

Ο κήπος του Θεού είναι πάντοτε όμορφος γιατί είναι γεμάτος με όλα τα λουλούδια του κόσμου» απέσβετο το λάλον ύδωρ» για ένα τέτοιο λουλούδι μιλά το νέο … Και επειδή για εμάς «ουκ πόνημα του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού της Μητροπόλεώς μας:
τον τεκέ των Χορευόντων ή Ορχουμένων ή Περιδινουμένων Δερβισών. Ενός ευκτήριου οίκου μιας άλλης εποχής, της πολυπολιτισμικής Θεσσαλονίκης,που φευ, καταστράφηκε.Βεβαίως, «όλβιος εστί όστις ιστορίης έσχεν μάθησιν», αλλά ταυτόχρονα και «έστιν α εγένετο, και νυν έσται», δηλαδή υπάρχουν και παραμένουν όσα έζησαν στο παρελθόν»…Βλέπετε αδελφοί μου η ιστορία και ιδιαίτερα η τοπική είναι γύρω μας,είναι μέσα μας και είναι παντού… Στα παλιά κτίρια της γειτονιάς, στα ονόματα των δρόμων, στα δημόσια μνημεία… στη γνώση της προέλευσης και της καταγωγής μας, στις καταγεγραμμένες μνήμες των ανθρώπων.Είναι ακόμα όλα εκείνα τα άυλα σημάδια που αφήνει ο χρόνος, ζωντανοί οργανισμοί που εξελίσσονται με το πέρασμα του καιρού, τις εναλλαγές των γενεών…
Ο προαναφερόμενος τεκές υπήρξε και μάλιστα στα σύνορα της καθ’ ημάς Επαρχίας για χρόνια πολλά, προσφέροντας στους πιστούς του δόγματος των Μεβλεβή τη ζητούμενη γαλήνη. Προχωρήσαμε λοιπόν με γνώμονα την ιστορική αλήθεια, με αγάπη και γνώση αναδείξαμε τις καταγεγραμμένες μνήμες, τα γεγονότα, και τώρα, εμπλουτισμένης μάλιστα με εξαιρετικές φωτογραφίες εποχής, την προσφέρουμε στους φιλίστορες της πόλης.Εμείς πάντως, προσπαθήσαμε…

Μετ’ ευχών και αγάπης Χριστού

ο Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας

 Είναι κοινοτυπία το να μιλήσει κανείς για την αξία, τη λειτουργία της ποίησης, παρουσιάζο ντας μια νέα ποιητική συλλογή. Το ποίημα, απαύγασμα των εκφραστικών ικανοτήτων, δεν είναι μια λογική κατασκευή μόνο, γι’ αυτό και επιδέχεται πολλές και κάποτε διαφορετικές ερμηνείες. Προκύπτει από την ανάδυση συναισθημάτων, την ανάσυρση εικόνων, εμπειριών, αναμνήσεων. Εκείνα που ανακαλεί ο ποιητής μπορούν να λειτουργήσουν σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο, δηλαδή να αγγίξουν την ψυχή του αναγνώστη καθώς αυτός αναγνωρίζει παρόμοιες καταστάσεις, βιώματα. Οι ψυχικές καταστάσεις μπορούν να λειτουργήσουν λυτρωτικά, θεραπευτικά, και για τους δύο, ποιητή και αναγνώστη. Παράλληλα μετασχηματίζουν τη διάθεση εξομολόγησης του ποιητή, την ανάγκη του για επικοινωνία,σε δημιουργική πράξη.Τα συναισθήματα που βιώνει ο κάθε άνθρωπος δεν είναι ατομικά, έστω κι αν έτσι θεωρούνται. Είναι συλλογικά και ο καθένας τα βιώνει σε διαφορετική ένταση. Σε ποιο σημείο της κλίμακας έντασης, τη μετριότητα ή τη σφο-
δρότητά τους, καταφέρνει να το αποκρυπτογραφήσει ο ποιητής. Βρίσκεται σε ιδιαίτερη ψυχική κατάσταση που του επιτρέπει να γίνεται αποδέκτης όλων αυτών των συναισθημάτων, να τα αφουγκράζεται, να τα κωδικοποιεί και να κατορθώνει να τα εκφράσει.
Αυτές τις λειτουργίες εκπληρώνει και η ποίηση του Κώστα Νίγδελη. Είναι γνωστό ότι έχει παρουσιάσει ένα πλούσιο συγγραφικό έργο.
Η συλλογή αυτή είναι η πρώτη ποιητική δημιουργία του. Αποκαλύπτοντας βαθύ συναισθηματικό κόσμο, ευαισθησία, αντιληπτική δε-
ξιοτεχνία, όλα αυτά δοσμένα με μεγάλη εκφραστική ικανότητα και βαθιά γνώση των ψυχικών διεργασιών, γνωστή και από το πεζό του έργο, τέρπει με τον ποιητικό του λόγο και παράλληλα προβληματίζει προβάλλοντας θέματα και προβλήματα της καθημερινής ζωής, προβληματισμούς σχετικούς με ζητήματα που απασχολούν τον ίδιο αλλά και τον καθένα μας. Φιλοσοφεί, διδάσκει χωρίς διδακτισμό την αναζήτηση του βαθύτερου εαυτού, την υιοθέτηση πνευματικής στάσης απέναντι στο θαύμα της ζωής, την ευπρέπεια στην  κοινωνική συμπεριφορά, τη δημιουργική αμφισβήτηση. Δεν προτείνει πρότυπα, δείχνει μονοπάτια σκέψης και επιλογών θεμελιωμένων σε βάσεις προσφοράς προς το σύνολο, προσπάθειας να αξιοποιηθούν από όλους μας όσα «καλά» διαθέτουμε. Το αν θα βαδίσουμε πάνω στα μονοπάτια αυτά είναι επιλογή του καθενός μας.

Καίτη Ντίνα
Βίκυ Ντίνα

Η ανάδειξη των χριστιανικών κοινοτήτων της Ανατολής, για όλους εμάς είναι σκοπός πρωταρχικός μα και συνάμα ιερός. Διάσπαρτες κουκίδες στην απεραντοσύνη της Οθωμανικής Διοίκησης, ένας ολάκερος πολιτισμός που μεγαλούργησε εκεί και τότε και δυστυχώς σήμερα αποτελεί αντικείμενο μελέτης των ιστορικών.Έστω και έτσι όμως, εμείς προσπαθούμε, ερευνούμε και μεταλαμπαδεύουμε όλα εκείνα τα όμορφα και ωραία της δικής μας ράτσας…
Ήθη, έθιμα, πληροφορίες, ενός υπέροχου λαού, δράσεις και δρώμενα μιας άγνωστης εν πολλοίς κοινωνίας, που μέσα στης ψυχής τα φυλλοκάρδια, καλά φυλαγμένα, είχε ενθυλακωμένες δυο μικρές λέξεις:χριστιανοσύνη και Ελλάδα.

Συνεχίζουμε, βεβαίως, στα χνάρια της αέναης εντολής που μας δόθηκε από τα παλιά, από τους δικούς μας ανθρώπους: «Μην λησμονά-
τε τα όσια και ιερά του ελληνισμού και του χριστιανισμού… κρατήστε ψηλά τις σημαίες, διαφυλάξτε μέσα στην καρδιά σας όλους αυτούς τους ακοίμητους φρουρούς της ορθοδοξίας: κοινότητες, μνημεία, εκκλησιές… ανάψτε ένα μικρό αγιοκέρι στη μνήμη όλων εκείνων…».Τούτη, λοιπόν, η νέα μας προσπάθεια, αναδεικνύει μια από τις πολλές κοινότητες του χώρου. Την Αραβησσό… Γκιούλ Σεχίρ… πατρίδα του αυτοκράτορα Μαυρικίου, του Καρά Βεζύρη… των δικών μου…των δικών σας… των δικών μας ανθρώπων.
Φυσικά όπως πάντοτε και εν πολλοίς στηριγμένοι στις υπάρχουσες βιβλιογραφικές αναφορές,1 αλλά και στον σωζώμενο θησαυρό
γνώσης… το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών (Κ.Μ.Σ.), με το διατηρούμενο, πολυτιμότατο Αρχείο Προφορικής Παράδοσης … τις κα-
ταγραφές δηλαδή των δικών μας ανθρώπων, που προσέφεραν τον χρόνο τους για την μεταλαμπάδευση όλων αυτών των πληροφοριών.

Είναι γεγονός πως κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων υπάρχει μια σημαντική εκδοτική προσπάθεια από συγγραφείς, απογόνους προσφύγων δεύτερης και τρίτης γενιάς. Ανθρώπων που ακούσανε τα μουχαμπέτια και τις ιστορίες των δικών τους ανθρώπων για εκεί και τότε και θέλησαν με την πένα τους να τα μεταφέρουν προς τα έξω, να καταστήσουν κοινωνούς της δικής τους γνώσης όλους εμάς.
Είναι γεγονός, επίσης, πως υπάρχει ένα σχετικό χρονικό κενό μεταξύ των πρώτων ιστοριοδιφών, μελετητών και καταγραφέων του Ιδρύματος Μερλιέ,1 Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών και των σημερινών συγγραφέων. Κατανοητό και εξηγήσιμο. Οι πρώτοι είχαν τις εμπειρίες των ιδιαίτερων πατρίδων, έζησαν τα γεγονότα, τις καταστάσεις, τη μεγάλη Έξοδο…και ερχόμενοι στη μητέρα πατρίδα αντιμετωπίζοντας μια σειρά προβλημάτων, επιδόθηκαν στο παιχνίδι της επιβίωσης – δημιουργίας, μιας και η βοήθεια από την Πολιτεία ήταν περίπου από ανύπαρκτη έως μηδαμινή…Και τα κατάφεραν καλά, όπως ομολογείται απ’ όλους τους επαΐοντες…
Οι επόμενες γενεές πάλι, είχαν να αντιμετωπίσουν βασικά προβλήματα της καθημερινότητας, με τον χρόνο να είναι πλήρης από το οικονομικό κραχ, τον Δεύτερο Μεγάλο Πόλεμο με τις εκατόμβες των θυμάτων και τις ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές, τον εμφύλιο σπαραγμό, την υποχρεωτική, λόγω οικονομικής δυσπραγίας, φυγή στις φάμπρικες της ξενιτιάς, αλλά…
Αλλά και πάλι τα κατάφεραν. Ανασκουμπώθηκαν όπως ήξεραν εδώ και εκατοντάδες χρόνια και δημιούργησαν από το τίποτα, από τις στάχτες όλων αυτών των γεγονότων, οικογένειες, σημαντικές οικονομικές δράσεις,αλλά κυρίως δεν ξέχασαν ποτέ τη γενιά, τη ράτσα τους. Στη συνέχεια, πάλι, τα πράγματα ήταν- είναι λίγο διαφορετικά. Πλήρης αφομοίωση με τους «από εδώ» αλλά κυρίως και κατά την άποψή μας καταστροφικά, υιοθέτηση ενός νέου τρόπου ζωής, μιας διαφορετικής ξενόφερτης κουλτούρας που εξοβελίζει από το είναι τους την καθημερινότητα και όλα εκείνα τα όμορφα και ωραία που καθιστούσαν ξεχωριστό τον καθένα και υπερήφανο για τη δική του ράτσα.

Προλογικά

Είναι βέβαιο πως εκείνο που γνωρίζουμε είναι το ελάχιστο, ενώ εκείνο που αγνοούμε είναι το άπειρο… Γι’ αυτό, λοιπόν, καιρό τώρα, προσπαθούμε με τις μικρές δυνάμεις να φωτίσουμε τους δρόμους της γνώσης ή να της προσθέσουμε κάποιο λιθαράκι… ιδιαίτερα μάλιστα σε ό,τι αφορά τις αλησμόνητες προγονικές πατρίδες… από αυτές που έλκει η καταγωγή μας!

Η ανάδειξη τόπων και ομάδων, μικρών νησίδων ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, στην απεραντοσύνη της οθωμανικής αυτοκρατορίας, που ενώ κατακτήθηκαν, ζήσανε με τους «άλλους», πάνω κάτω εννιακόσια χρόνια και  παρέμειναν οι ίδιοι με αναλλοίωτα τα θρησκευτικά μα, και εθνικά τους φρονήματα.

Η νέα μας δουλειά φέρει το τίτλο «Το Ζιντζίντερε της Καππαδοκίας».

Πρόκειται περί μιας κοινότητας του χώρου για την οποία γράφθηκαν αρκετά, κυρίως για το μεγάλο μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου αλλά… αλλά απείρως ελάχιστα μπροστά στο μέγεθος του πλούτου, που ανακαλύψαμε! Μια κοινότητα, που η ίδια ήταν η ιστορία, όχι έφερε την ιστορία,  με δράσεις υπέροχες, πρωτόγνωρες, αποτέλεσμα ενός τέλειου συγχρωτισμού εκκλησίας και τοπικής διοίκησης.

Αλήθεια, για τι να πρωτομιλήσει κανείς; Για τη μονή του Τιμίου Προδρόμου… για τα καταπληκτικά σχολεία της, τα εξαιρετικά Ορφανοτροφεία, που προσέφεραν στους οικότροφους μαθητές- μαθήτριες πέραν από τα όποια υλικά και πνευματικά αγαθά; Τον ιδανικό τρόπο λειτουργίας τους, που τα καθιέρωσε ως πρότυπα και ονομαστά σε όλον τον μικρασιατικό χώρο;

Βεβαίως, για να λάβει σάρκα και οστά το εγχείρημά μας, σπεύσαμε να μελετήσουμε πολλά, πάρα πολλά θα λέγαμε, να διασταυρώσουμε πληροφορίες, να εξηγήσουμε καταστάσεις, να μάθουμε πρώτιστα εμείς οι ίδιοι για την περί ου ο λόγος κοινότητα. Αλλά, κυρίως, να εντρυφήσουμε στο Αρχείο Προφορικής Παράδοσης του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών,[1] αυτόν τον ανεκτίμητο θησαυρό της πατρίδας μας. Που, μετά από εργώδεις προσπάθειες ρομαντικών ερευνητών μιας κάποιας εποχής,  παρέδωσαν  αυτό το αρχειακό υλικό με στοιχεία για τα πάντα: την καθημερινότητα, τη ζωή, τον θάνατο, τα τοπογεωγραφικά, την οικονομία, τις ανθρώπινες σχέσεις… έστω και με τη συγγνωστή υπερβολή του «εμείς» ή των λαθών του προφορικού λόγου. Φυσικά, «τιμής ένεκεν», ένα μεγάλο ευχαριστώ για την κα Βαρβάρα Κοντογιάννη, υπάλληλο του ιδρύματος,  που μας ανέχτηκε αγογγύστως … αλλά και βοήθησε με πολυτιμότατες υποδείξεις της στην πορεία της έρευνας.

Τέλος, με τη σειρά μας, ζητούμε και ελπίζουμε στην κατανόηση μα και την ανοχή του αναγνωστικού κοινού για τις τυχόν παραλείψεις ή τα εμφιλοχωρούντα λάθη…

[1] Αρχείο Προφορικής Παράδοσης, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών (Κ.Μ.Σ.) μαρτυρίες των: Αλή Ακμάν, υιός του Εφέ Σουλεϊμάνογλου, Καdί Αγά, της παλαιάς οικογένειας Πινιάτογλου, Αβραμίδη Αβραάμ,  Αθανασιάδου Αννίκας, Αθανασιάδου Ευμορφίας,  Βραχατιάδη Χαράλαμπου,  Γεωργατζόγλου Χρήστου, Γιαβρόγλου Μιχαήλ, Δεληγιαννίδη Γεωργίου, Ελευθεριάδου Μαρίας, Εμμανουηλίδη Προδρόμου, Εσεπαλόγλου Παντελή (νυν Παυλίδης Παντελής), Καλλινικίδη Γεωργίου,  Καλφόγλου Δέσποινας, Καντέρογλου Χαράλαμπου, Κυριακοπούλου Δέσποινας, Λαζάρου Ελισάβετ, Λεβίδη Μιχαήλ, Μανώλογλου Ευμορφίας,  Μπαϊράμογλου Δημοσθένη, Νίγδελη Ελευθερίας, Νικολαΐδου Βηθλεέμ, Ντεβρίσογλου Ισαάκ, Ουσακλίδου Αθηνάς,  Παλάζογλου Ηρακλή, Παλάζογλου Πρόδρομου, Παπαδοπούλου Βηθλεέμ, Παπαδοπούλου Μαρίας, Περβανίδη Νικολάου, Πηνιάτογλου  Καλής, Πηνιάτογλου Κατίνας, Ποιμενίδη Μενελάου, Πύρου Βασιλείου,  Σειρανίδη  Θεμιστοκλή,  Σειρηνίδου Βικτωρίας, Σεραφειμίδη Σεραφείμ, Σεραφειμίδου Ελένης, Σεραφειμίδου Ολυμπίας, Συμεώνογλου Αχιλλέα, Συμεώνογλου Παυλάκη, Συμεώνογλου Γεσθημανής, Τσαλίκογλου Δέσποινας, Τσαλίκογλου Εμμανουήλ, Τσαλίκογλου Όλγας, Τσιτσόπουλου Βασιλείου, Χαριτωνίδη Νικολάου, Χαριτωνίδου Αρκαδίας,  Χατζάκη Λαζάρου, Χατζηαγγελή Πολυξένης,  Χατζησάββα Ιακώβου…